Bitcoin có được coi là tài sản không? Để trả lời được câu hỏi này, trước tiên ta phải hiểu bitcoin là gì? Bitcoin (ký hiệu: BTC, XBT, ) là một loại tiền mã hóa, được phát minh bởi Satoshi Nakamoto dưới dạng phần mềm mã nguồn mở từ năm 2009. Bitcoin có thể được trao đổi trực tiếp bằng thiết bị kết nối Internet mà không cần thông qua một tổ chức tài chính trung gian nào. Bitcoin có cách hoạt động khác hẳn so với các loại tiền tệ điển hình: Không có một ngân hàng trung ương nào quản lý nó và hệ thống hoạt động dựa trên một giao thức mạng ngang hàng trên Internet. Sự cung ứng Bitcoin là tự động, hạn chế, được phân chia theo lịch trình định sẵn dựa trên các t huật toán. Bitcoin được cấp tới các máy tính "đào" Bitcoin để trả công cho việc xác minh giao dịch Bitcoin và ghi chúng vào cuốn sổ cái được phân tán trong mạng ngang hàng, thông qua công nghệ blockchain . Cuốn sổ cái này sử dụng Bitcoin là đơn vị kế toán. Mỗi bitcoin có thể được chia nhỏ tới 100 triệu đơn vị nhỏ hơn gọi là satoshi. Bitcoin là loại tiền mã hóa điển hình nhất, ra đời đầu tiên, và được sử dụng rộng rãi nhất trong thương mại điện tử. Các doanh nghiệp có xu hướng muốn thanh toán bằng Bitcoin để giảm thiểu chi phí. Đến tháng 2 năm 2021, lượng tiền cơ sở của Bitcoin được định giá hơn 805 tỷ đô la Mỹ - là loại tiền mã hóa có giá trị thị trường lớn nhất. Những biến động lớn trong giá trị của mỗi bitcoin đã tạo nên những lời chỉ trích về tính phù hợp kinh tế của Bitcoin như là một loại tiền tệ. Phân loại Bitcoin trong danh mục tiền tệ Tiền điện tử là một dạng tiền tệ mà được trao đổi và lưu trữ bằng hệ thống điện toán, thay vì các đồng tiền vật lý như là các đồng xu hay tiền giấy. Theo Ngân hàng Trung ương châu Âu, tiền ảo thường là "tiền điện tử", mặc dù có một số ngoại lệ như coupon, phiếu mua hàng và thẻ cào điện thoại có kèm theo cả định dạng vật lý. Tiền ảo là một lớp con của tiền điện tử nhằm chỉ những đồng tiền điện tử không pháp định, chủ yếu được sử dụng trong truyền thông để nhắc tới một số loại tiền điện tử một cách tiêu cực khi phân biệt với tiền pháp định. Tiền mã hóa là một loại tiền điện tử mà sử dụng thuật toán mã hóa để đảm bảo an ninh cho các giao dịch và để điều khiển việc phát hành tiền. Bitcoin là một loại tiền mã hóa. Không phải tất cả tiền ảo đều là tiền mã hóa. Bitcoin là loại tiền mã hóa phân cấp. Bản chất của Bitcoin khác hẳn các loại tiền tập trung mà được một tổ chức đứng ra điều hành, do đó tránh được khả năng lừa đảo do tổ chức đó độc quyền quản lý việc phát hành tiền. Tính hợp pháp Vì tính chất ẩn danh trong giao dịch, Bitcoin được tội phạm mạng quan tâm. Tuy nhiên, cũng giống như các loại tiền tệ khác, Bitcoin cũng như vàng hay tiền mặt, đều được dùng như vật trung gian để rửa tiền. Trong phiên điều trần trước Thượng viện Mỹ về Bitcoin ngày 18 tháng 11 năm 2013, Cục Phòng Chống Tội Phạm Tài chính Hoa Kỳ (FinCen) đã nói rằng: Tiền mặt vẫn là công cụ rửa tiền chính. Bitcoin không phải là kênh rửa tiền lý tưởng vì tất cả giao dịch đều được công khai. Cũng trong cùng ngày, chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ Ben Bernanke đã nêu ra quan điểm rằng giữ Bitcoin về lâu dài mang lại nhiều hứa hẹn. Tháng 9 năm 2015, Ủy ban giao dịch hàng hóa tương lai Mỹ (CFTC) công bố, Bitcoin đã chính thức được đưa vào danh sách hàng hóa được phép giao dịch tại Mỹ. Phần lớn các cơ quan trong chính phủ Mỹ đều đã tán thành việc sử dụng Bitcoin. Đơn cử, Ủy ban bầu cử liên bang Mỹ (FEC) muốn chấp nhận quyên góp qua Bitcoin Theo phán quyết của Tòa án tối cao châu Âu vào tháng 10 năm 2015, Bitcoin sẽ được phép giao dịch như các đơn vị tiền tệ thông thường mà không bị đánh thuế tại châu Âu Tháng 11 năm 2015, truyền thông tại Việt Nam rộ lên tin tổ chức khủng bố ISIS có thể nhận viện trợ bằng Bitcoin. Tuy nhiên, vào ngày 27 tháng 1 năm 2016, Cơ quan Cảnh sát châu Âu (Europol) đã ra báo cáo chính thức rằng họ không tìm thấy bất cứ một sự liên hệ nào giữa Bitcoin và tổ chức khủng bố này. Tại thời điểm đầu năm 2017, Malta đã đưa Bitcoin và công nghệ blockchain vào chiến lược quốc gia. Thụy Điển và Nhật cũng đã chấp nhận Bitcoin như một phương thức thanh toán chính thức. Chỉ có duy nhất 3 quốc gia đã ra lệnh cấm giao dịch Bitcoin, bao gồm: Bangladesh, Bolivia, Ecuador. Một số quốc gia như Mỹ, Nhật, Thụy Điển cho phép giao dịch Bitcoin nhưng bắt buộc các sàn giao dịch phải tuân thủ một số quy định trong ngân hàng như KYC/AML và kiểm toán nội bộ. Phần lớn các quốc gia còn lại (bao gồm Việt Nam) đều để Bitcoin ở trạng thái không quản lý hoặc không rõ ràng. Việc thiếu quản lý và không rõ ràng trong luật pháp đã làm cho thông tin về tiền ảo nói chung trở nên mơ hồ, để xảy ra tình trạng tồn tại những quan điểm ngờ vực về Bitcoin và tạo ra các lỗ hổng cho những mô hình lừa đảo Ponzi khai thác. Tính hợp pháp tại Việt Nam Hiện tại, chưa có bất kỳ quy định hay khung pháp lý nào để quản lý việc giao dịch Bitcoin từ phía Chính phủ: Tháng 2 năm 2014, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ra thông cáo báo chí, trong đó nêu rõ: Việc sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán không được pháp luật thừa nhận và bảo vệ. Ngoài ra, Bộ Công Thương hiện tại vẫn chưa công nhận Bitcoin là hàng hóa hay dịch vụ, phủ nhận thẩm quyền của mình đối với Bitcoin. Việc này cũng đồng thời bãi bỏ cơ sở để thu thuế Bitcoin vì không thể đưa được Bitcoin vào danh mục hàng hóa hay dịch vụ để thu thuế trong một vụ án đầu tiên tại Việt Nam liên quan đến tiền ảo xảy ra tại Bến Tre năm 2017. Ngày 21 tháng 8 năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ký phê duyệt đề án hoàn thiện khung pháp lý để quản lý các loại tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo, trong đó có Bitcoin. Đây là tín hiệu chính thức từ phía Chính phủ rằng các giao dịch Bitcoin sẽ được hợp pháp hóa vào tháng 8 năm 2018 với khả năng phân loại Bitcoin vào danh mục tài sản ảo. Như vậy, việc giao dịch , sở hữu , đào Bitcoin tại Việt Nam không phải là vi phạm pháp luật mà là chưa được điều chỉnh. Thực tế, "chưa điều chỉnh" là dạng hợp pháp tốt nhất cho doanh nghiệp vì không bị ràng buộc bởi các quy định. Việc "thanh toán" sử dụng Bitcoin cũng không vi phạm pháp luật, bởi khi không công nhận Bitcoin là phương tiện thanh toán thì cũng đồng nghĩa với việc trao đổi giữa hàng hóa và Bitcoin không phải là thanh toán theo định nghĩa của Ngân hàng Nhà nước. Tuy nhiên, trong thực tế, các doanh nghiệp kinh doanh Bitcoin trong nước đã bị hạn chế bằng các phương pháp hành chính khác từ phía Chính phủ. Vậy ta có thể trả lời được câu hỏi ban đầu ta đặt ra: Hiện nay tại Việt Nam Bitcoin chỉ là một loại tài sản ảo và không có giá trị lưu hành.
